Arboretum (od łacińskiego słowa arbor – drzewo, drzewostan) w Kopnej Górze można opisać jako rodzaj ogrodu botanicznego połączonego z parkiem leśnym rozciągającym się na obszarze 26ha. Na tej stosunkowo niewielkiej, jak na warunki puszczańskie, powierzchni spotkać można większość typów siedliskowych lasu charakterystycznych dla Puszczy Knyszyńskiej. Źródłem tego bogactwa jest znaczne zróżnicowanie rzeźby terenu (od 132 do 154 m n.p.m.) oraz duża rozmaitość gleb. Dla osób interesujących się rodzimą przyrodą może to być spotkanie  z puszczą „w pigułce".

Natomiast na nieleśnych fragmentach arboretum, a także pod okapem drzewostanu, można obejrzeć rośliny jakich nie spotkamy  w polskich lasach. W naturalnym, puszczańskim otoczeniu prezentowane są drzewa i krzewy pochodzące z różnych stron świata oraz ich ogrodowe odmiany. W ciągu ponad dwóch dekad istnienia zgromadzono tu około 350 gatunków i odmian drzew i krzewów potrafiących wytrzymać w tutejszym, niezbyt sprzyjającym uprawie roślin, klimacie.

To właśnie klimat jest ważną cechą odróżniającą to arboretum od innych. Północno - wschodni region Polski znajduje się pod wyraźnym wpływem klimatu kontynentalnego. Oznacza to, że zimy są tu dłuższe i mroźniejsze, lata bardziej suche i gorące, natomiast sezon wegetacyjny znacznie krótszy (200-210 dni). W porównaniu z centralną i zachodnią Polską. Dużym problemem dla rosnących tu roślin są przymrozki wczesne i późne charakteryzujące się dużymi spadkami temperatur. Są to warunki niesprzyjające uprawie wielu gatunków, lecz jednocześnie dają one szansę na próby introdukcji oraz obserwację wzrostu i rozwoju roślin w tych ekstremalnych dla Polski warunkach.

Liczne kolekcje roślin stworzone w pierwszych latach istnienia arboretum w różnym stopniu  dawały sobie radę w tych trudnych warunkach. Przykładowo: suchy i zimny klimat nie przysłużył się np. cyprysikom, ale o dziwo, wydawałoby się bardziej wymagające od nich azalie i różaneczniki czują się całkiem dobrze. Zapewne pomaga im to, że rosną bezpośrednio pod okapem drzew. Są prawdziwą ozdobą arboretum, gdy zaczynają kwitnąć na przełomie maja i czerwca. Oczywiście są ozdobą na miarę naszego regionu bo nigdy nie osiągną takich rozmiarów jak rododendrony rosnące w zachodniej Polsce czy Europie.

Nie stwarza większych problemów kolekcja żywotników. Wiele odmian pokrojowych i barwnych wyhodowanych na bazie tego rodzaju pomaga zwiedzającym uzmysłowić sobie, jak wielkie jest bogactwo i potencjał przyrody. Natomiast dość trudny żywot mają sosny i jałowce obcego pochodzenia. Zapewne mniejsza jest ich odporność w leśnych warunkach na występujące tu w naturalny sposób choroby grzybowe, z którymi nasze rodzime sosny i jałowce lepiej sobie radzą.

Dobrze w naszych warunkach czują się świerki. Ozdobą kolekcji jest odmiana złocista naszego świerka pospolitego. Jego ukazujące się wiosna nowe pędy maja złocistożółta barwę, co powoduje niezwykły efekt. Niestety, przed upływem lata świerk stopniowo zielenieje, więc należy się spieszyć. Na tej powierzchni można też zobaczyć ciekawe formy karłowe świerka. Można tu przekonać się, że nie zawsze ten gatunek musi być drzewem!

Również kolekcja jodeł pochodzących z różnych stron świata dobrze się czuje w naszej puszczy. Najbardziej okazałymi są jodły kalifornijskie ozdobne z długich, niebieskawych igieł. Dobrze również rosną pod okapem drzewostanu jodły balsamiczne, górskie czy też jodły olbrzymie.

Spośród ciekawszych krzewów kwitnących w arboretum warto jeszcze wymienić obielę, ośnieżę, kolkwicję, perukowca czy też pierisy. A jeśli o kwiatach mowa to należy wspomnieć o tym co daje zlokalizowanie arboretum w lesie: ogromne dywany zawilców i przylaszczek pojawiających się z nadejściem wiosny.

Najbardziej urokliwe miejsce w arboretum znajduje się w jego południowo-wschodniej części, nad tzw. Dużym Stawem. Piękna kolekcja lilii wodnych kwitnących w różnych kolorach, rozległy widok na łąki nad rzeką Sokołdą, powodują, że jest to ulubione miejsce wielu odwiedzających nasz park. Dlatego też zbudowaliśmy tam niewielką wiatę oraz plac zabaw dla dzieci. Warto jednak pamiętać, że lilie można podziwiać dopiero od czerwca, gdyż młode liście i pąki kwiatów potrzebują czasu na dotarcie do powierzchni wody. Również nie zobaczymy ich o zmroku lub w wyjątkowo pochmurne dni.

Ważną funkcją, którą pełni arboretum jest edukacja i popularyzacja wiedzy przyrodniczej i leśnej. Arboretum jest doskonałym miejscem do prowadzenia zajęć szkolnych o tej tematyce. Dzięki specyficznemu połączeniu rodzimej i obcej przyrody w jednym miejscu można poznać nie tylko egzotyczne ciekawostki ze świata roślin, ale także dostrzec bogactwo i piękno polskiego lasu. Z tych to powodów Arboretum w Kopnej Górze jest najważniejszym obiektem edukacyjnym w Nadleśnictwie Supraśl a także jednym z ważniejszych na obszarze Puszczy Knyszyńskiej.

Obok funkcji badawczych i poznawczych arboretum stało się przede wszystkim popularnym miejscem rekreacji i wypoczynku, czemu sprzyja jego parkowo-leśny charakter. W ciągu sezonu obiekt odwiedza kilka tysięcy osób. Swoje znaczenie ma jego dostępność komunikacyjna oraz bezpłatny wstęp. Uzgodnienia i drobnej opłaty wymaga jedynie   oprowadzanie zorganizowanych grup.

Arboretum jest czynne w okresie od 1 kwietnia do 30 września w godzinach 9-19 we wszystkie dni tygodnia. Oprowadzanie przez przewodnika grup zorganizowanych - tylko w dni robocze, po uprzednim uzgodnieniu.

Więcej o Arboretum w Kopnej Górze